Özgüven eksikliği, kişisel yaşamınızda harekete geçmekte zorlanmanızı sağlayan bir duygu durumu anlamına gelir.
Kendine inanmanızı engelleyen bu kavram, belirsizlik ve değersizlik hissi yaratabilir. Hayatın farklı alanlarında olumsuz etkiler meydana getirip bireyin yaşam kalitesini düşürebilir.
Kişinin kendi ile ilgili negatif düşünceleri, hayata karşı karamsar bir bakış açısına sahip olmalarını sağlar.
Aşırı özgüven eksikliği, başarısız olma korkusu yaşayıp geri çekilmenize ya da depresyona girmenize neden olabilir. Genellikle, yeterli seviyede mutluluk hormonu salgılamayan kişilerde görülüp endişe, öfke ve stres duygularının artmasını sağlayabilir.
GİZLİ ÖZGÜVEN EKSİKLİĞİ NEDİR?
Birçok kişi özgüven eksikliğini farkına vararak geliştirmek için çeşitli teknikler uygular. Kimi zaman kişi abartılı bir özgüven gösterebilir.
Bu aşırı özgüvenli olma hâli, gizli özgüven eksikliği kavramının işareti sayılabilir. Bu şekildeki bireyler diğer kişilerden üstün olduklarını düşünür. Bu nedenle sürekli bir karşılaştırma ihtiyacı duyarlar. Hatalarını kabul etmedikleri gibi belirgin durumlarda dış faktörlere bağlarlar.
Hata yapmaksızın kusursuz olduklarına inanırlar. Yanlış yapma durumunda ise, kendilerini olumsuz bir biçimde eleştirirler. Yoğun bir suçluluk duygusuna kapılarak öfkelenebilir. Sürekli başarılı olabileceğine inanan bireyler, kendi potansiyelini abartarak eleştirilere karşı tahammülsüz bir davranış sergiler.
Kişinin kendi içerisindeki yetersizlik ve aşağılık duygusunun yarattığı olumsuz etkiler, kontrol edilemeyen üstünlük çabasına doğru evrilir. Bu olumsuz duygularla baş etme yöntemi, gizli özgüvensizliği beraberinde getirir.
FİZİKSEL ÖZGÜVEN EKSİKLİĞİ NEDİR?
Bebeklik döneminde oluşan özgüven, ebeveynler başta olmak üzere sosyal çevrenin de etkisiyle geliştirilir. Genellikle, ergenlik ve yetişkinlik yıllarında sıklıkla görülen fiziksel özgüven eksikliği yaşayan kişiler, sürekli olarak kendilerinde bedensel eksiklik ve kusur hisseder. Vücut şekline ya da kilolarına aşırı odaklanabilir.
Akran zorbalığı yaşayabilir ya da ulaşılması zor güzellik standartlarına ilgi gösterebilir. Sürekli aynaya bakmaktan kaçınan bireyler, görünüşünde kusur olduğuna inanır. Fiziksel özgüvensizlik yaşayan kişilerin gösterdiği bazı davranışlar arasında; Bedensel kusurlarını çevrelerindeki bireyler ile kıyaslamak, Kusurlarını saklamak için aşırı çaba sarf etmek, İyi göründüklerini başkalarından duyma ihtiyacı hissetmek, Sosyal çevrelerinde kendileri hakkında olumsuz konuştuklarına inanmak, Sosyal etkinliklere katılmaktan çekinip endişe duymak, Bakım ritüellerini eksiksiz bir şekilde yerine getirmeye çalışmak gibi birçok faktör yer alır.
ÖZGÜVEN EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Özgüven, bireylerin yetenekleri ve öz değeri ile ilgili bir kavramdır. Kişiler, bu durumla mücadele etmek için bazı stratejiler geliştirebilir.
Kişiden kişiye değişkenlik gösteren özgüven eksikliği belirtileri şöyle sıralanabilir: Aile ve arkadaş ortamlarında içe dönük ve çekingen tavırlar sergilemek. Kendini negatif bir şekilde değerlendirip yeteneklerini küçümsemek. Hakkını kullanmamak ve aramamak. Sürekli başkalarının onayını alma ihtiyacı hissetmek. Eleştiri ve iltifatı kabul etmede zorlanmak. Sürekli kendini başkalarıyla kıyaslamak.
Değişikliklere karşı direnç göstermek. İş değişimi ya da yeni bir hobi gibi değişimlerden uzak durmak. Duygusal ifadede zorlanmak. Performans ve başarı kaygısı yaşamak. Karar verirken zorluk çekmek.
Aşağılık kompleksi ve özgüven eksikliği yaşayan bireyler, hayatlarının her alanında önemli zorluklar yaşayabilir. Kişinin bu durumu, çeşitli baş etme stratejileri ile atlatması gerekir.
ÖZGÜVEN EKSİKLİĞİ NEDEN OLUR?
Cinsiyet ya da yaş fark etmeksizin oluşan özgüven eksikliği, birbirine benzer belirtilerle kendimni gösterebilir.
Yetişkinlerde kararsızlık, içe kapanıklık, eleştirilere karşı savunmacı bir tutum gösterme, kendilerini ifade etmede zorlanma ve düşük benlik değeri olarak ortaya çıkabilir.
Yetişkin kadın ya da erkek özgüven eksikliği sebepleri şöyle açıklanabilir: Ailesinin aşırı korumacı olması, anne ve baba kaybı, anne ve baba boşanması, sevgi eksikliği hissetmesi, başarısız hissetmesi, karşısındaki insanların bakışlarından çekinmesi ya da korkması, eylemsizlikle ortaya çıkan suçluluk duygusu yaşaması gibi birçok faktör yer alır.
Pasif durumda olan bireyler, boyun eğip kendi yaptıklarından şüphe duyabilir. Yetişkinlerde meydana gelen bu durum, temelde bulunan sorunların çözülmesiyle ortadan kaldırılabilir. Alanında uzman psikologlardan terapi desteği alan kişilerin yaşam standardının iyileştirilmesi hedeflenir.
ERGENLERDE ÖZGÜVEN EKSİKLİĞİ NEDEN OLUR?
Bireyin kendisine karşı olan olumlu düşünce ve tavırları olarak ifade edilen özgüven, sonradan kazanılabilen bir özelliktir. Hayatın her alanında değişim anlamına gelen ergenlik dönemi, bazı kişiler için sarsıcı olabilir. Ergende özgüven eksikliği, ağırlıklı olarak dış görünüş ya da tavırlarından dolayı olabilir. Kişilerin takıntılı olmaması için ebeveynlerin davranışları, etkileyici bir role sahiptir.
Anne ve babanın rol model olması, takdir edilmek ya da fikirlerine saygı duyulduğunu hissetmesi gibi durumlar, özgüveni artırabilir. Hobiler ve yeni arkadaşlıklar edinmesi, pozitif iç konuşmalar yapması, mükemmeliyetçi tavrından vazgeçmesi ile psikolojik destek alması gibi mücadele yöntemleri mevcuttur.
Çocuklarda özgüven eksikliği ise, akranlarıyla iletişim kuramama veya gergin hissetme gibi durumlar yaratabilir. Aile tarafından sorumluluk duygusu aşılama, destekleyici olma ya da duygularına değer verme gibi teknikler ile eksiklik giderilebilir.
İLİŞKİLERDE ÖZGÜVEN EKSİKLİĞİ NEDEN OLUR?
Sağlıklı bir ilişki, özgüveni olan partnerler tarafından gerçekleştirilir. Özgüven eksikliği yaşayan kişilerin ilişkisinde sorunlar çıkabilir. Kendini açık bir şekilde ifade edemeyen çiftler, tartışmalarda savunma yapamayıp içe kapanabilir. İkili ilişkilerde özgüven eksikliği, kişilerin ebeveynleri ile ilgili olabilir. Annelerine bağımlı erkekler, eşlerinden de aynı davranışları bekleyebilir.
Kendisini yeterince tanımayan ve ifade edemeyen kadınlar, ilişkide zorlanabilir.
İlişkide özgüven eksikliği ile mücadele etmenin ilk adımı, öz şefkat olarak ifade edilebilir. Kendini seven ve olduğu gibi kabul eden bireyler, sağlıklı bir özel ilişki veya evlilik içerisinde yer alabilir.
Kişinin mükemmel olmadığını bilmesi, kusurlarına saygı duyması ve içsel eleştiriler ile baş etmesi özgüveninin temelini meydana getirir. Bireyler, küçük hedefler koyup adım adım ilerleyerek özgüvenini güçlendirebilir ve kendisi hakkında olumlu bir algı yaratabilir.
ÖZGÜVEN EKSİKLİĞİNİ AŞMANIN YOLLARI NELERDİR?
Romantik ilişki, arkadaşlık, bireysel ya da evlilikte özgüven eksikliği yaşayan bireylerin iletişimi zorlaşabilir. Bu nedenle bu durumun üstüne gitmek ve özgüveni artırmak için psikolog ya da psikiyatrilerden yararlanılabilir. Böylelikle kişiye uygulanabilecek psikoterapi sayesinde özgüven eksikliği giderilebilir.
Bunun yanında kişinin bu durumu aşması için uygulaması gereken bazı yollar şöyle sıralanır: Kişilerin kendi yetenek ve başarılarına odaklanması, negatif düşüncelerin olumlu kalıplarla değiştirilmesi, sosyal etkileşimde bulunması, dış görünüme özen göstermek ve sağlıklı yaşamak, kendi duygu ve ihtiyaçlarına saygı duyması.
